Hoe beleef je de maaltijd als je niet kunt zien? Voor de bewoners van Pleyade-locatie Het Schild is dit dagelijkse kost. Die vertrouwen tijdens het eten meer op hun andere zintuigen, zoals reuk, smaak en gevoel. Served prikte een vorkje mee in Wolfheze.
De meeste cliënten van Het Schild in Wolfheze zien niet wat ze eten. Zoals Roelie Bresser, die blind is vanaf haar tiende. Op volwassen leeftijd kookte ze “gewoon” voor haar man en kinderen. Ook in Het Schild maakte ze jarenlang gebruik van haar eigen keuken, totdat ze haar been brak. Nu eet ze bijna iedere avond met haar man Henk in de Oranjerie, het restaurant van de zorglocatie. Twee op de drie bewoners van Het Schild hebben een visuele beperking. De “ziende” bewoners zijn partner, zoals Henk Bresser, en ouderen uit Wolfheze. Ook een aantal vrijwilligers dat ooit in Het Schild heeft gewerkt, huurt hier een appartement.
Podcast met menu
In de Oranjerie komt iedereen samen om te eten en te drinken. Tweemaal daags wordt er warm gegeten, voor verschillende groepen. Het week- én dagmenu wordt tijdens een podcast op de huisradio bekendgemaakt, net als de activiteiten van Het Schild. Vandaag eten de bewoners een rundvleessoep vooraf, gevolgd door cordon bleu met aardappelpuree, rodekool en aardbeikwark toe. Sommigen laten het vlees van tevoren snijden door een medewerker of vrijwilliger. Een aantal borden heeft een verhoogde plastic rand, om te voorkomen dat het eten van het bord schuift. “We hebben onze eigen etiquette”, lacht bewoner Herman Kleton. “Soms kan het een beetje messy worden. En het is niet erg om je handen te gebruiken. In bestek zit weinig gevoel, vandaar dat ik stiekem weleens mijn vingers gebruik. Bijvoorbeeld om te voelen of er nog iets op het bord ligt. De handen zijn nu eenmaal onze ogen. En een ander ziet toch niet hoe jij je bord leeg eet.”
Altijd vers eten
Nu het zicht is weggevallen, vertrouwen de bewoners meer om hun andere zintuigen, zoals het gevoel, het reukorgaan en de smaakpapillen. “Een kwestie van compenseren”, zegt Herman. “We zijn nu eenmaal aangewezen op bijvoorbeeld onze neus of oren.” Vrijwel alle beleving van het eten zit ‘m dus in de geur en smaak, maar die zijn in Het Schild niet heel uitgesproken. “Dat kan ook niet als je voor zo veel verschillende mensen kookt”, vertelt kok en gastvrouw Francisca Bos. “Waaronder óók ziende mensen. Wél koken we bijna alles vers, omdat we vinden dat dit het beste is voor de smaak en de geur. En uiteraard staat het de bewoners vrij om zelf extra kruiden toe te voegen.”
Beetje lef hebben
Net als Roelie heeft ook Herman jarenlang zelf gekookt. “Toen ik daarmee begon, vond ik het wel eng”, vertelt hij. “Vooral omdat ik met gas werkte. Maar alles went, ook koken zonder zicht. Je moet gewoon een beetje lef hebben, en slim te werk gaan. Bijvoorbeeld niet je linkerhand bij de groenten houden als je met je rechterhand staat te snijden.” Volgens medebewoner Chris van de Moosdijk wordt het pas lastig als je voor meerdere mensen kookt. “Dan kun je al snel het overzicht verliezen. Weet je wat ook geen doen is? Als je een inductiekookplaat hebt. Die kon ik op het laatst echt niet meer aanzetten, omdat ik de toetsen niet kon zien.”
Zelfredzaamheid
Het Schild beschikt over een moestuin in de tuin van de Oranjerie. Sommige bewoners helpen mee om verse groenten en kruiden te planten en oogsten. “Zelfredzaamheid staat hier hoog in het vaandel”, zegt Herman. “Veel bewoners helpen als vrijwilliger mee met het personeel of doen zelf hun boodschappen. Ikzelf maak bijvoorbeeld alleen gebruik van het avondeten. Voor het ontbijt en de lunch ga ik naar de supermarkt.” Nu is het tijd voor het diner en genieten de bewoners met elkaar van de ‘specialiteit van het huis’. Oftewel: de soep, die hier volgens Roelie, Herman en Chris altijd “voortreffelijk” is. “Dat betekent niet dat de rest minder is hoor”, zegt Roelie. “Het is gewoon goed eten hier, én divers. Nu mijn been geheeld is, kan ik weer zelf koken in het appartement. Ik denk er zelfs serieus over na. Maar Henk, mijn man, zegt: ‘Joh, waarom zou je? Het is toch lekker hier? Én gemakkelijk!’. Daar heeft hij eigenlijk wel gelijk in.”
Uit Served 1 2025.